2. Współuzależnienie
Osoby współuzależnione to zazwyczaj małżonkowie lub partnerzy osoby z zespołem uzależnienia od alkoholu. Zespół cierpień i zaburzeń członków rodziny alkoholowej określa się pojęciem współuzależnienia (por. Sztander, 2011, s. 17). Timmen Cermak dodaje, że współuzależnienie występuje również, gdy osoba swoje psychologiczno – fizyczne funkcjonowanie uzależni bądź podda kontroli uzależnionemu (Por. Cermak, 1988, s. 111). Z kolei Sharon Wegscheider – Cruse podkreśla, że zjawisko to nie dotyczy tylko dorosłych członków rodziny ale również dzieci z rodzin alkoholowych, co autorka opisała jako jedna z pierwszych (por. Wegscheider, 1981, s. 23).
Do najczęściej obserwowanych objawów tego zaburzenia zalicza się: koncentrację myśli i działań na spożywaniu alkoholu przez alkoholika, bezczynność lub nieskuteczność w podejmowanych działaniach wobec nasilających się konsekwencji picia, zaburzenia życia uczuciowego, gwałtowne zmiany nastrojów (huśtawka emocjonalna), nastroje depresyjne, zamęt emocjonalny, zaburzenia psychosomatyczne, zaburzenia nerwicowe, koncentracja na szczegółach życia codziennego na równi z koncentracją nad sprawami ważnymi, egzystencjalnymi i duchowymi. Osoby współuzależnione wspomagają chorobę poprzez zwalnianie alkoholika z odpowiedzialności za skutki picia, za kłamstwo, za nieodpowiedzialne zachowania. Kłamią za niego, tuszują jego zachowanie wymyślając usprawiedliwianie jego zachowań, wykonują za niego jego zadania. Ponadto winią dzieci i siebie za zaistniałą sytuację (por. Sztander, 2011). Wanda Sztander w pracy Pułapka współuzależnienia podaje
12 kroków do zdrowienia osób współuzależnionych:
- Przyznaj otwarcie, że jest to problem, którego nie jesteś w stanie sama rozwiązać. Uznaj prawdę, że w trudnej sprawie potrzebni są sojusznicy.
- Określ prawdziwe powody swoich trudności.
- Zwróć uwagę, że twoje trudności tkwią raczej w relacjach z innymi ludźmi, a nie po prostu w innych ludziach. To oznacza, że zmiana może rozpocząć się od ciebie, a nie od kogoś.
- Przestań obwiniać innych za swoje problemy, porzuć niszczącą grę „To przez ciebie”.
- Przestań nieustannie krytykować się za błędy i cierpieć z powodu wiecznego poczucia winy. Po prostu zmieniaj to, co jesteś w stanie zmienić, biorąc pod uwagę swoje aktualne siły i ograniczenia.
- Pozbądź się manipulacji, słownych gierek, gderania, pomstowania i awantur. Znajdź inne źródła psychicznego ożywienia.
- Gdy czegoś potrzebujesz, zdobądź się na szczerą prośbę, jasne wymagania lub rzeczową informację.
- Naucz się pełniej odczuwać i bardziej konstruktywnie wyrażać swoje uczucia.
- Podążaj w kierunku pogłębiania swoich uczuć, potrzeb i wartości, budując kierunkowskazy, które będą dobrze służyć zarówno tobie, jak i innym.
- Naucz się lepiej określać granice swojego <ja> w kontaktach z innymi ludźmi, pamiętając, że masz prawo bronić się przed inwazją.
- Naucz się prawdziwej bliskości z innymi ludźmi po to, by przyjmować od nich troskę, informacje, pomoc i więź. Naucz się też lepiej dzielić sobą z innymi.
- Zaakceptuj zmienność swoich relacji z drugim człowiekiem. Pozwól im pulsować, rozwijać się i zanikać. Niech będą odbiciem prawdy.” (Sztander, 2006, s.18 – 19)